Op zoek naar 'echtheid'

De vakantieperiode is weer begonnen. We trekken er weer met zijn allen massaal op uit. Wat ik vaak hoor is dat men in een vakantie op zoek is naar authenticiteit, naar 'echtheid'. Men wil voorbij de toeristenvallen, de gebaande paden. Ik vraag me vaak af wat dat dan is, 'echtheid'. Wanneer ervaar je iets als 'echt'? En waarom ervaar je dat? 

 

Ik denk zelf dat het ervaren van 'authenticiteit' meer met onszelf te maken heeft, dan met de plek die we bezoeken. Hoe paradoxaal dat ook klinkt...

Ik kom graag op 'authentieke' plekken. Plekken waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Enkhuizen, Stavoren, de Friese Meren. Een haventje met een paar schepen van de bruine vloot, een vaart met ophaalbrug en rietkragen, molens langs de waterkant. Plekken zonder al te veel schreeuwerig toerisme. Op zulke plaatsen kom ik tot rust. En ik denk dat dat ook voor veel anderen geldt. Maar waarom is dat zo?

Op het eerste gezicht een makkelijk te beantwoorden vraag. Deze plekken doen mij denken aan vroegere tijden. Tijden zonder complexe technologie. Zonder al die gadgets die ons leven zo haastig en vluchtig maken. Tijden waarin stress een onbekend begrip was. Die oude tijd is voor een deel nog op dit soort plekken aanwezig. Dat maakt ze 'authentiek'. 

 

Maar als je er over nadenkt is het eigenlijk best gek. Die statig zeilende platbodem is net zo goed complexe technologie, zeker naar de maatstaven van toen. Waarom associeer ik een platbodem uit 1904 dan met rust en authenticiteit? En een tablet uit 2016 met haast en stress?

Als er voor zonsopgang een paar ton kolen in het ruim geladen moesten worden, was er net zo goed sprake van haast en stress, (al moesten de woorden daarvoor misschien nog uitgevonden worden). Die mooie platbodem van toen was voor de schipper gewoon werk. Het bestaan van gewone mensen in de negentiende eeuw was hard, zoveel tijd voor 'rust' was er toen helemaal niet. Met de werkelijke oorsprong van die platbodem lijkt het dus niet zoveel te maken te hebben.

Het lijkt eerder een relatieve kwestie te zijn. 

 

Ik associeer de platbodem wellicht met rust (en niet met met het snelle leven) omdat dit gadget al heel lang niet meer het nieuwste van het nieuwste is. Een lot dat meer 'gadgets' beschoren is. Ooit was de stoomtrein hét symbool van de moderne tijd, een tijd waarin alles almaar sneller leek te gaan. Nu maken we in onze vrije tijd nostalgische ritjes met de museumspoorlijn. En zijn het de tablets en smartphones die de symbool-rol vervullen. 

 

Zij herinneren mij er aan dat ik in het allermodernste nú leef. In een tijd van steeds maar weer nieuwere apps en snufjes. Uitvindingen die allemaal de ambitie hebben om de wereld te veranderen. Een tijd waarin er van alles aan de hand lijkt te zijn, in Nederland en op wereldschaal. De tijd van 'breaking news'. Geen wonder dat ik daar soms wat rusteloos van word...

De rust zit hem dus niet in het ding zelf. Die associatie komt vanuit mij. Omdat ik bepaalde ideeën heb. Over hoe het vroeger was, over hoe het nu is, over wat bepaalde stukken techniek symboliseren. 

 

En als ik op reis ga, neem ik die ideeën met me mee. Als ik een plek zie waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan, word ik daar blij van. Omdat het me doet denken aan mijn geïdealiseerde versie van vroeger. Een 'vroeger' dat als tegenhanger dient voor de hectiek van mijn dagelijkse leven. Het is een soort nostalgie waarin ik rust kan vinden. Daarom ben ik dol op authentieke oude schepen en gebouwen. En dat heeft niet zoveel met de realiteit van vroeger te maken. 

De echtheid van een plek wordt dus mede bepaald door de denkbeelden en gevoelens die wijzelf met ons meebrengen. 

 

Die denkbeelden bepalen ook wanneer we een plek niet als 'echt' ervaren. 

 

Sommige plekken in Thailand zijn berucht om het massatoerisme. Niet het échte Thailand, ben ik dan al snel geneigd te denken. Te veel 'verwesterd'. Maar waarom vind ik het dan niet echt? Hoe druk en toeristisch deze plekken ook zijn, ze liggen wel degelijk in Thailand. En de Thaise bevolking die er woont, draagt via het toerisme een substantieel deel bij aan de economie van Thailand. Als die belangrijke, economische motor van het land al niet 'echt' is, wat is er dan wél echt in Thailand?

Ook hier neem ik als reiziger mijn eigen ideeën mee. Ideeën over hoe Thailand eruit 'hoort' te zien. Traditioneel. Exotisch. En vooral: niet Westers. En wanneer de realiteit niet aan mijn idealen voldoet, ervaar ik het als niet echt. Maar dat heeft meer met mij te maken, dan met Thailand...

Nu wil ik niet de zure stukjesschrijfster uit gaan hangen, die alles wat mooi is tot een neppe illusie verklaart. Zeker niet! Maar ik ben wel anders na gaan denken over echtheid. Ik weet nu voor mijzelf, dat ik helemaal niet op zoek ben naar die 'echtheid'. Wat ik dan wel zoek in een vakantiebestemming? Een plaats die mij rust geeft. Een plaats die een behoefte in mij vervult. Een plaats die mij doet opladen.

En dat lijkt mij een betere manier om na te denken over wat wij zoeken op reis, dan die toch wat arbitraire maatstaf van 'echtheid'. De parkeerplaats van de lokale McDonald's is namelijk ook echt...